Si Anna kag ang mga Alibangbang
ni John Jauod Dioso
Sa sangka marayu nga lugar, may sangka mabuut nga mag-asawa kag may sangka pito ka tuig nga bata nga babayi nga ginatawag nanda nga Anna.
Manami ang pangabuhi kang mag-asawa nga Berto kag Maya. Malapad ang anda pananum nga kalamansi kag bungang-kahoy nga nagatugro kananda kang pangabuhian. Pero sa pihak kang anda nga hamungaya nga pangabuhi, nagapabilin man tanda gihapon nga mabuut kag maalwan sa anda isigkataho. Raku gid ang nanamian kananda kapin pa kay Anna hay paraistorya tana kag tama ka mauti nga bata, kag isara pa hilig na ang magsipal kang mga alibangbang sa hardin sa kilid kang andang balay. Nanamian gid si Anna sa mga nasari-sari nga kolor kang mga alibangbang.
Isara ka adlaw gin-istorya ni Berto si Anna. “Anna, anak, pito run ikaw kadya ka tuig kag tyempo run siguro nga dar-un ko ikaw sa atun nga uma.”
“Ha? Tuod kaw, Tay? Dar-un mo ako sa atun nga uma? Yeheeey,” ang masadya nga singgit ni Anna.
Kag masinadyahun nga nagpreparar ang magtatay sa anda nga plano sa pagpanaw sa anda nga uma.
Nagasakay run ang magtatay sa kabayo paagto sa anda nga uma kon sa diin natuon ang andang mga prutas kag plantasyon nga kalamansi. Masinadyahun si Anna nga nagadaramguhanun sa ana paminsarun nga tama ka raku nga mga dekolor nga mga alibangbang ang ana makit-an sa plantasyon kag taramnan. Mintras nga nagapanaribay sa mga bungyod ang magtatay paagto sa andang uma, nawili man si Anna sa anang paghanduraw kang mga alibangbang sa anda hardin nga sobra pa gid ka raku ang ana nga makit-an kag masipal sa anda uma.
“Man-an nimo, anak, may tyempo nga maraku ang mga taro-taro sa mga sanga kang mga kalamans,” ang padayon nga istorya ni Tatay Berto. “Ang mga ulod nga taro-taro anak amo ang isara man nga kabuhi kang mga alibangbang.”
Masadya katama si Anna kag sobra gid ang ana kaudyak nga makasipal sa mga maraku nga alibangbang. “Hehehe, Tay, daw diwata siguro ako sa tunga kang mga raku nga dekolor nga mga alibangbang, geh?” ang may kaganyak nga hambal ni Anna.
Padayon si Berto kag si Anna sa andang pagpanaw diretso sa andang uma nga masinadyahun. Kag pagkalipas kang andang malawid nga pagbagtas kang inas, nalab-ot man kang magtatay ang uma.
“Mayad nga aga, Amo Berto,” ang may respeto kag kasadya nga pagdayaw ni Manong Diego, ang manogbantay kag mayor nga obrero ni Tatay Berto.
“Mayad man nga aga, Diego. Kumusta?”
“Mayad man kami rudya, Amo. Ang dyang maambong nga bata nga imaw mo…?”
“Huud, Diego, amo run dya si Anna nga bata ko,” ang pag-agaw hambal ni Tatay Berto sa inogpamangkot ni Manong Diego.
“Abaw, Anna, bahul run ikaw. Hehehe….tatlo lang ka tuig nga wara ta ikaw makita, bahul run ang ginbag-o mo?” ang may kahidlaw nga pagdayaw ni Manong Diego kay Anna.
“Hehehe... Manong Diego indi run ako si Anna kadya. Ako run si Anna engkantada sa tunga kang manami nga mga alibangbang. Hehehe,” ang masinadyahun nga sabat ni Anna.
Matapos mapanaog ang mga kargaminto nga dara nanday Tatay Berto, nagpreparar si Manong Diego kang andang pamahaw. Nagsunod si Tatay Berto kay Manong Diego sa kusina kag nag-istoryahanay ang mag-amo.
“Diego, pasensya gid ikaw, medyo gulpi-gulpi ang amun pag-abot didya. Indi pa gid tyempo kang pagtigbaylo kang mga ulod sa alibangbang. Buligan mo lang ako pangita kang mga lugar nga may raku alibangbang. Indi ako sigurado kun mapasadya ko si Anna sa anang ginahandum nga maabutan rugya sa uma,” ang pagpangabay ni Tatay Berto kay Manong Diego.
Naghando lang si Manong Diego sa pangabay ni Tatay Berto. “Sige, Amo. Pero daw indi pa gid man tyempo kadya kang patigbaylo kang mga taro-taro sa alibangbang.”
Sa pagligad kang sangka oras, nagpanaw sanday Manong Diego, Anna, kag Tatay Berto sa taramnan kang mga prutas kag kalamansi. Masinadyahun nga naglibot-libot ang magtatay kaimaw ni Manong Diego sa plantasyon kang mga kalamansi kag mintras nga nagapanaw sa tunga kang mga katamnan, maid-id man nga ginapanilagan ni Anna ang presensya kang mga alibangbang sa palibot.
Paglampas kang pira ka minutos nga paglibot-libot. “Tay, andut haw nga kidit lang ang mga alibangbang nga makit-an ko? Di bala nga hambal mo kon daw ano ka raku ang mga kalamansi rugya sa uma, amo man ka raku ang mga alibangbang, Tay?” ang may pagsungon kag pagdismaya nga pamangkot ni Anna kay Tatay Berto. Nagturukay lang si Manong Diego kag Tatay Berto sa pamangkutanun ni Anna, kag antis pa makasabat si Tatay Berto….
“Dayaun ikaw, Tay, huhuhu… puro laban lang man dya mga taro-taro nga bulbulanan kag kaharadlukan ang makita ko nga nagakamang sa mga sanga kang kalamansi.? Dayaun kaw gid! Huhuhu!” kag madasig nga nagdalagan si Anna pabalik sa kamalig ni Manong Diego nga nagapanangisun.
“Anna, Anak, hulata ako!” ang may kaluoy nga tawag ni Tatay Berto.
Nagahibi kag buta kang hibubun-ut nga nagadukduk sa pusod kang kamalig si Anna kang mag-abot si Manong Diego kag Tatay Berto.
“Anna, anak, pasayluha ako. Indi ko hungud nga maglain ang imo buut,” ang pang-ulo-ulo ni Tatay Berto kay Anna. “Nahambal ko kaina kanimo mintras nga nagapaagto kita rugya nga ang mga ulod nga taro-taro isara man nga kabuhi kang mga alibangbang. Kag ang pagdara ko kanimo rugya sa uma, amo agud nga personal nimo nga makit-an ang mga ulod kag mapatpat ko kanimo ang pagtigbaylo kang mga taro-taro sa alibangbang paagi sa proseso kang metamorphosis. Maintindihan mo daad ako anak.”
“Indi…! Huhuhu… Indi ko gusto ang mga raw-ay nga nga mga ulod nga gakamang sa mga sanga. Gusto ko gid ang mga alibangbang, Tatay! Huhuhu!” kag kadungan sa anang paghambal, nagtindug si Anna sa anang naplastaran kag nagpanglampus kang mga bagay nga makaptan. Ginpunggan dya ni Tatay Berto pero nanginpadlus si Anna kag nagdalagan sa papag dayun ginpudyot ang plastic nga surudalan kag ginbuksan dya dayon ginbubo ang sulud. Antis mapunggan ni Manong Diego kag Tatay Berto si Anna, ginhakyaw na ang surudlan nga plastic kag hana nga itablug kag….
”Aaay…..”
“Anna!”
Kag nagdulum ang tanan kay Anna.
Sa hospital.
“Doktor, kumusta ang pamatyag kang bata ko?” ang buta kang kabalaka nga pamangkot ni Maya sa doctor.
“Mayad run ang inyo bata, Misis, pero ginakanugon ko gid sa paghambal nga…bulag run ang inyo bata. Pasensya gid!”
Maluya nga nagkupkup si Maya kay Berto nga nagahiribiun.
Karuluoy nga Anna. Kon nagpamati lang daad tana kay tatay na wara pa daad tana mabulag. Kag umpisa sa adlaw kang anang pagkabulag, indi run makita ni Anna ang mga kaharadlukan nga mga ulod nga taro-taro.
Indi run. Indi run, hasta san-o!
Karuluoy man si Anna. Isara run lang daad ka semana kag mangin alibangbang run ang kadya mga makaharadluk nga mga taro-taro!
- Katapusan -