Sabat sa Hadluk
ni Arlene D. Nietes-Satapornvanit
(Mabasa rugya ang una nga bahin kang Hadluk. Kag amo dya ang kasugpon kang atun sugidanun.)
Kang nagligad nga mga inadlaw duro ang atun nabasahan rugya sa website kang Dungug Kinaray-a nga mga kaharadlukan. Masami amo gid dya ang ginahimo natun kada tagkaralag. Suno sa iba, wara nagabanhaw ang mga patay kondi ang anda mga kalag ang nagaguruwa halin sa lupa, langit, ukon impyerno depende sa nagaistorya. Ano tana ang inyo reaksyon sa mga ginbasa nyo rugya nga mga kaharadlukan? Nahadlukan man kamo? Nagtirindug ayhan ang bulbol nyo samtang nagabasa kamo? Nakaturog kamo ukon wara? Masami kon nahadlukan kita, mapirung run lang kita. Kuno abi, kon wara kita ti makita, ti wara man ti mahadlukan. Ang iban gani nagairihi sa kahadluk. Ang iban nagasinggit. Pero may dyan man nga sa sobra nga ka hadluk, indi run ka hambal ukon indi run ka hulag.
Dumduman nyo man kang tyempo nga wara pa ti kuryente sa atun? Nagasugidanun kita kon kaisa sa madulum nga palibot tungud wara ti sulo. Kon may sulo man, nagagamit kita kang kandila, kingki, ukon petromaks. Amo ra nga kon nagaagi kita sa patyo ukon sa mga lugar nga kuon nanda mariit, daw nagadali-dali man kita panaw para malampasan natun. Aka ang baligyaanay kang gas para sa mga mitsa. Pati ang kandila, kag ilabi run gid kon tagkaralag, duro kandila ang ginasindihan. Rugto sa patyo, sa simbahan, kag sa altar sa mga balay-balay. May mga nagapangadi para sa kalag kang mga nagtaliwan. May mga pagkaun, ilabi run gid ang suman, ibos, kag bingka nga ginabutang sa kilid kang altar para panguyang. Pagkaaga, makita kis-a nga wara run ang mga pagkaun, ukon duro run subay. Kang gamay pa ako, gapati gid ako nga ang kalag kang mga kamal-aman namun amo ang nagkaun kang mga panguyang. Duro tana nga kuti kag balabaw siguro ang nabusog.
May sangka gabii, malinung, kag tanan kami rugyan run sa sulud balay. Tapos run kami kang panyapon. Brubhay may naglagpok sa atup. Daw bahul nga bagay nga naghugpa. Kag nagkulas-kulas. Gulpi nagsinggit si tatay nga, “Sin-o ra? Dali dya kag magpakita kaw!” Nag-untat ang kulas-kulas. Tanan kami daw indi ka hulag sa kakulba kag kahadluk. Nagkuon sanda nga sa mga amo dya nga tyempo dapat pabaskug-baskug kang dungan. Ano ayhan ang amun himuon kon tuod gid man nga nagpakita ang naghugpa nga to? Ano ayhan ang itsura? Nadura lang man to ugaring hay daw nahadlukan run tamun magsaka sa ibabaw kag magturog sa kwarto.
May sangka bes man nga ang akun libayun nagturog timprano pa sa gabii. Kami tana sa dalum sa sala. Brubhay may nabatian kami halin sa kwarto. Ang libayun ko nga katurog nagasinggit nga, “Bahul-bahul! Bahul-bahul!” Dasig kami nga nagdaralagan pasaka agud pukawun tana hay abi namun nagadamgo kag nagadaman. Pag-abot namun sa kwarto, bugtaw man tana kag nagatudo sa bintana nga bukas. May nakita kuno tana nga bayi nga nakaputi, labug ang itum nga buhok, kag nagalutaw sa mga kahoy. Nagtirindug man amun bulbol magpamati. Wara man kami ti may nakita.
Duro man ang mga istorya sa dormitoryo sa akun unibersidad. Daw haros tanan nga mga dormitoryo makuon natun nga may nagaistar nga mga ispiritu. Tungud mga daan nga bilding kag kabahul kag kalinung kon wara ti tawo. Rugto sa amun dormitoryo, may basement. Ang kwarto ko tana sa ibabaw. Pero duro ang mga amiga ko sa basement kag may mga nagabaligya rugto kang paborito namun nga mga pagkaun, gani pirmi ako nagaagto rugto. Ugaring may sangka klasmeyt kami nga nag-istorya nga kang una kuno ang basement kang amun dorm, prisuhan kang tyempo gyera. Daw ginhadlukan run tamun mag-agto rugto. Ilabi run gid kang gin-istorya na nga may sangka estudyante kuno nga pirmi may makita nga pari nga Espanyol, nga nagapangayo kana kang bulig. Nagapakitluoy gid kuno ang pari. Abaw dugang ang hadluk namun. Bisan rugto kami sa ibabaw nagaturog, rugyan ang amun kahadluk, kag ang amun imahinasyon mabaskug magpinsar kon ano to itsura kang pari kada magturuk kami sa bintana ukon mag-agto sa banyo.
Luwas sa mga kalag nga nagarilibot, duro man ang iban nga mga ispiritu nga mga pwersa kang kadulum nga nagakalit agud makahalit ukon makapahug sa mga katawhan. Duro nagapamangkot kon tuod dya. Dapat gid bala sanda kahadlukan? Ano gid ang anda mahimo sa mga tawo nga buhi rugya sa kalibutan?
Nagapati takun nga luwas sa pisikal nga makita natun rugya sa kalibutan, may dyan man nga kalibutan ang mga ispiritu. Mabasahan dya natun sa Bibliya, kag sa iban pa nga mga dumaan nga mga libro nga ginsulat kang mga maaram. Nabasahan bala ninyo nga ang kalibutan kang una nga panahon manami kag mayad, nga ginhimo dya kang Ginuo nga wara ti malain? May mga anghel sa kalangitan nga imaw kang Ginuo. Nagapati sanda sa Ginuo kon ano ang sugo kananda, kag ilabi run gid, mga mayad sanda nga ispiritu. Ugaring sa tunga kang kamayad, may nagsulud nga malain. Ang sara sa mga lideres kang mga anghel nagrebelde sa Ginuo tungud sa ima kag bugal. Napinsar na nga dapat tana man may gahum parehas sa Ginuo, gani rugyan ang kontra kag ugut sa ana nga tagipusuon. Kag duro nga mga anghel ang ana naganyat nga magpamatok sa Ginuo. Gani nga ginpahalin sanda sa kalangitan kag rugya sanda sa atun kalibutan gintapok. Amo dya sanda ang nagalibot-libot tulad sa atun kalibutan agud magpahug, magpahadluk, kag magluib kang mga tawo. May gahum man sanda agud maghimo kang mga butang nga bukut natural, agud nga patihan sanda kag dayawun. Ang anda tuyo amo nga iparayu kita sa atun pagtuo sa Ginuo, kag magsunod kananda rugto sa impyerno. Nabasahan ko nga sarangan nanda nga huwadun ang nasari-sari nga dagway, porma, limug, kag dapug kang mga tawo nga buhi ukon bisan mga tawo nga patay run. Ang tawo nga nagtaliwan, indi run pwede magbalik sa kalibutan kang mga buhi. Ti, sin-o to bay ang makita kang iban nga kuon nanda kalag kang anda kakilala?
Kang naman-an ko dya nga kamatuoran, daw nahilway ako sa akun kahadluk. Nabatyagan ko ang kalinung, kag kabaskug sa akun paminsarun kag ispiritu. Matuod gid man nga ang kahadluk makapugung kanatun agud kita mangin hilway kag malinung. Kon may kahadluk kita tungud sa ginhimo kang mga ispiritu nga dya, daw indi kita ka ugwad sa atun kabuhi. Ugaring kon man-an natun ang kamatuoran nga sanda nasupil run kang Ginuo kag sigurado run ang anda kapyerdihan, indi run kita dapat magkahadluk. Kon ang Ginuo rugyan sa atun kabuhi, ilabi run gid sa atun tagipusuon, wara kita dapat kahadlukan, tungud man-an natun nga imaw natun ang pinakagamhanan, pinakamaaram, kag pinakamabaskug sa tanan. Kag wara ti kon ano nga makapabulag kanatun sa gugma kang Ginuo.
Gani sa sunod nga may mabatyagan kita nga kahadluk, pinsarun natun ang Ginuo, kag mag-ampo kita nga tugruan na kita kang kabaskug nga malampasan ang kahadluk nga atun ginabatyag. Mangamuyo kita nga mangin hilway ang atun pangabuhi sa adlaw-adlaw, agud wara ti kahadluk nga magpugung kanatun sa paglab-ot kang atun mga handum rugya sa kalibutan.
- Katapusan -
* Litrato sa ibabaw: Halin sa http://midnightwatcher.wordpress.com/2012/11/04/.
* Litrato sa Facebook Page: Halin sa http://lightonthepage.com/tree-faith/.
* Litrato sa Facebook Page: Halin sa http://lightonthepage.com/tree-faith/.