Nabinagbinag ko nga tuman katahum kang atun tumanduk nga pulong nga Kinaray-a kang nagatudlo ako kang 21st Century Literature subject sa senior high school. Sa masami, ginasal-ut ko ang konsepto kang contextualization sa klase. Isara sa akun pamaagi amo ang paggamit kang mga teksto nga Kinaray-a nga nabuul ko sa internet kag sa mga barasahun nga akun natipon. Nagapati ako nga ilabi nga matugruan kang pagtamud ang namat-an nga pulong kag iban pa nga aspekto kang kultura kon ginaangut ang leksyon sa lokal nga konteksto nga mahangpan kang mga estudyante.
 
Umpisa kato, nanikasug ako nga tun-an ang katigbatohan kag lantipulong Kinaray-a. Bahul gid nga bulig ang Kinaray-a 101 ni Sir Alex Delos Santos, sangka bantog nga Karay-a nga manunulat. Napuslan ko man pati ang mga nabalhag online nga mga taramdan sa pagsulat kag paghambal kang Kinaray-a. Tungud ka diya, nadugangan ang akun interes sa pagtuon kang ginakuon nanda “nagaragumu” nga lenggwahe. Huud, ang Kinaray-a isara sa mga mayor nga lenggwahe sa Pilipinas suno sa Komisyon sa Wikang Filipino; indi ta run pagkabigun nga dayalekto lang ang Kinaray-a. Naninguha man ako nga magsulat kang mga binalaybay nga gina-post ko sa FB, indi gani, ginaobrahan ko kang booklet kag ginahimo ko nga instructional material. Sa amat-amat, nagsangkad ang akun paghangup kag nag-ibwal ang akun katuyuan sa pagpasanyog kang pulong nga Kinaray-a. Bilang manunudlo, umpisahan ko ang akun kawsa sa eskwelahan mismo.
 
Kang ginpatuman ang Mother Tongue-based curriculum, sangka isyu nga nausisaan amo nga naga Hiligaynon ang medium of instruction sa mga buluthoan rugya sa amun distrito (Una nga Distrito kang Iloilo). Naga indi Kinaray-a ang ginatun-an kang mga Karay-a nga kabataan? Ang sabat sa pamangkot, sa pagsinapol kang mga manalawsaw nga gintambungan ko, amo nga agud ang mga bata indi run kuno mabudlayan maghangup kang Hiligaynon samtang gamay pa. Halimbawa run lang ang simple nga tinaga nga “ido” nga nagatumud sa ayam; pag-abot kuno kang bata sa siyudad, indi run tana mamag-o ukon mabudlayan pa kon ano ria ang “ido.” Dugang pa nga paathag amo nga kon ipaanggid sa Hiligaynon wara’t bastante kuno nga mga barasahun nga nabalhag sa pulong nga Kinaray-a agud gamitun sa pagtudlo. Lambunawun pa kato ang akun paghangup, gani wara ako ti nakomentar.
 
Nadiparahan ko sa mga Tutorial Centers nga raku nga elementary pupils ang ginpa-enroll kang andang mga ginikanan sa asignatura nga “Mother Tongue.” Naghinun-anun man ako sa mga ginikanan kon naga. Kuon nanda nabudlayan kuno ang andang mga bata hay kumplikado ang mga tinaga nga napagkit sa mga barasahun nga nabalhag sa pulong nga Hiligaynon. Hangkat pa sa mga ginikanan sa sulud-balay ang paglubad (translate) kang mga tinaga agud mahangpan kang bata ang leksyon kapin pa ka dya sa distance learning modality. Sa pagkamaan ko, simple man lang tinutuyo kang MTB-MLE: itudlo ang mga foundational subjects gamit ang una nga pulong nga namat-an kang estudyante. Ang first language amo man ang mangin taytay sa pagtuon kang second languages angay kang Filipino (nga Tagalog-based) kag English. Sa pulong nga Ingles ang prinsipyo amo nga: “Start where the learners are and from what they already know.” Raad, talupangdun kag tadlungun ang mga sayup nga paagi sa seryoso nga pagrebyu kang kurikulum santu sa kon ano ang tinutuyo.
 
Obserbasyon ko man nga ang mga Karay-a nga pamatan-un nga may ikasarang mag-eskwela sa siyudad, namayha run sanda magmitlang kang nagaragumu nga Kinaray-a. Gulpi nasimbugan kang “ina-ina” ang andang laway. Indi man tanan. Bulahan man sa gihapon ang mga nagaulikid sa tumanduk nga kultura. Ano pa, nadihon ko dyang binalaybay kang nagligad nga tuig:
 
Karay-a Tatun
 
Paagi sa binalaybay
Tuyo ko nga ipabutyag
Ang Karay-a indi patay
Sa bibig, tinta, kag kalag.
Huud, ang atun nga pulong
Duna sa atun kultura
Ginbun-ag halin sa busong
Kang sibilisadong banwa.
Bukut buki, bukut raw-ay
Ang pagmitlang kang Karay-a
Wara't simbog, putling laway
May puput kada tinaga.
'Garagumu, nagakanta
May musika ang sinantu
Sa panulatan, sa nota
Ang Karay-a nagatubo.
Wara't sala sa pagtuon
Kang dumuluong nga dila
Apang ang paranubliun
Huptun nga indi madura.
Tandaan, Karay-a tatun
Ang pulong ta ipabugal
Sa atun tagipusuon,
Sa pagsulat, sa paghambal.
 
Dungug ko kang 2019 nga nagdaug kang una nga padya ang akun piyesa sa 4th Hablon Festival rugya sa banwa kang Miagao. Sa haros pulo nga nagpasakup sa Binalaybay Competition, ang akun piyesa lang ang nasulat sa pulong nga Kinaray-a.
 
Bahul ang akun pagpasalamat nga natugruan ti pagtamud ang atun native language.
 
Raku pa ang pwede himuon sa kawsa nga pasanyugon ang Kinaray-a: i-localize ang tig-ulo kang mga aktibidad, halimbawa, imbes nga Lin-ay Sang Banwa, himuon nga Lin-ay Kang Banwa (suhestyon lang dya); pagsuporta sa mga manunulat kag mga musikero nga sarang magtib-ong kang Kinaray-a; paggamit kang Kinaray-a sa atun lokal nga waragwagan (may FM station dyan sa Kampo); kag iban pa.
 
Indi natun pagtugutan nga ang mga masunod nga henerasyon wara ti nabadwan sa tradisyon nga Kinaray-a hay sa pagkamatuod manggaranun kita sa mga sugidanun kag panulatan. Isara run ang Maragtas nga ginsulat ni Pedro Alcantara Nacionales Monteclaro nga ginakabig nga baganihan kang Miagao. Bugal gid tana natun nga mga Miagaowanun (huud gali, sa standard nga katigbatohan, letra nga “U” ang ginasulat kon may ginamitlang nga puput ukon schwa sound sa tinaga; gani, imbes nga Miagaowanon, pwede sulatun nga Miagaowanun, parehas kang “akun,” “dungug,” “bugu,” kag iban pa).
 
Wara’t pat-ud nga nakamaan kon diin gid dya naghalin ang atun namat-an nga pulong. Apang, ang pat-ud nga kamatuoran amo nga maamat-amat patay ang pulong kon indi pagtipigan. Haksun ta ang Kinaray-a hay Karay-a tatun.
 
Mabuhay ang Kinaray-a! Mabuhay ang mga katutubong wika ng Pilipinas! Mabuhay ang wikang Filipino!
 
- Katapusan -​

Litrato: Himo ni Fernando Amorsolo halin sa www.pinterest.co.uk/pin/836332593280857483.
​

Ginpukaw si Ontoy kang anang tatay agud magsuba sa takas. Wara nakamaan si tatay na nga kaina pa nakamukrat ang mga mata ni Ontoy. Daw wara gani ka turog hay bag-o lang nagbatang halin sa pagpalutaw-lutaw ka anang baruto sa sapa sa ubus ka andang balay.
 
Adlaw-adlaw kun wara ti eskwela, ginaimaw si Ontoy ni tatay na sa takas para magbulig sa uma. Halin sa manghod na nga edad nga lima ka tuig, nag-umpisa tana nga mag-obra sa uma. Luyag man raad ni Ontoy nga kun kis-a magyaga-yaga parehas ka anang mga kaedad sa baryo, pero wara gid tana ginatugtan ka anang tatay. Sa anang burobanta, mabudlay gali ang pangabuhi ka mangunguma ─ daw wara it pahuway. Sa pag-agi kang tinion, daw ulayhon run lamang kay Ontoy ang mag-obra sa uma bisan adlaw kang pag-eskwela.
 
Pagkatapos ni Ontoy sa high school, naningkaras tana nga makaeskwela bisan wara it kasiguraduhan nga may inugbayad sa tuition sa kolehiyo. Tuduk sa anang huna-huna nga kun may paagi, indi gid tana manguma bangud sa ana gin-agihan nga pagpangabudlay halin kang tana gamay pa. Nagbinuligay ang anang mga bugto para mapaeskwela ka mayad si Ontoy sa sangka unibersidad sa Manila, agud bisan paano makatibalwa man tana sanglit nga tana gid lamang ang laki sa andang lima nga magburugto.
 
Sa kaluoy kang Diyos nakatapos si Ontoy. Nakakita tana kang obra sang urihi kag nakapundar kang negosyo.
 
Sa anang pagbinag-binag, kun wara tana makatiraw kang habus-habus kag personal nga nakakita kang kabudlay kang anang tatay, wara natampad kana ang pangabuhi kang sangka mangunguma nga kulang ang kahigayunan nga mag-ugwad bisan pa nga lapyo ang lawas sa pag-obra sa uma.
 
Ang dya nga mga inagihan ni Ontoy, nagtugro it inspirasyon kag desisyon nga wara tana it iba nga handum kundi nga matugruan kang mayad nga edukasyon ang anang mga kabataan bisan ano nga mga pagtiraw sa pangabuhi ang anang bagtasun.
 
Nalab-ot ni Ontoy ang anang handum para sa anang mga kabataan. Sa tulad, darwa sa tatlo na ka kabataan ang propesyonal run: sangka abogada kag sangka CPA. Manabaw dya nga handum sa mga nakatibalwa sa pangabuhi, pero para kay Ontoy nga halin sa pagkaimol, bahul dya nga kadarag-an.
 
 “Mas mayad kun may handum kita,” ang kuon ni Ontoy. “Ikurit natun sa atun kasingkasing para indi mapara, kag himud-usan natun para malab-ot. Indi bali bisan kuri, basta may pag-ugwad.”
 
- Katapusan -
​

*Litrato: Himo ni Sylvia Amorsolo Lazo halin sa in.pinterest.com/pin/377387643745891727.

Daw kahapon lang, piro tama gid ka dasig ang dalagan kang oras. Kapariho kang mga balud sa dagat nga nagalagsanay sa huyup kang hangin kag nagakaraykay sa baras nga nagasaotsaot sa kanta kang tobig, madasig ang pagdalagan kang panahon.
 
Nadumduman ko kang bata pa ako, kang kingki pa lang ang solo sa balay, antis alas-sais sa sirum, ginapogo run kami ni Nanay nga daw mga manok nga magtipon sa pogadan. Tama gid kalinung ang palibot kag antis magsirum, iririmaw kami nga magpamilya para magrosaryo adlaw-adlaw. Manami handorawon ang mga istorya ni Nanay antis kami magtorog parti sa mga natabo kang tyimpo Hapon kag sa ana mga inagyan sa kabohi. Amo raa ang akun nahidlawan kang wara pa ti ginatawag nga TV, laptap, kag silpon.
 
Sa iskwilahan, kada tapos klasi, antis mag-oroli ang mga istodyanti, nagatinir pa tamun para magsipal kang ins-ins, sikyo, pikyaw, kag bagul. Kon kis-a, manami man maglagaslagas kang lata hay ako ang taya sa tomba patis okon maghibihibi hay naobos run ang akun lastiko sa pitikpitik. Kondi nga maagto lamang ako sa likod kang laybrari kag mangita kang kotok-kotok, higtan kang bohok kag mag-utuy-utuy kadlaw nga nagaisarahanun. Amo ra kasimpli kag kanabaw kang amun kalipayan kato nga mga inadlaw.
 
Kon gabii, hadlukan tamun magtaris hay basi dagitun kami kang aswang, okon basi kami bagatun, indi gani may magbotwa nga kapri, mantyo, tayhu, okon santirmo.
 
Kon rapit lamang ang paskwa, matapongawan gid timo hay pokawon gid tana ang inyo panimalay kang mga kanta kang mga nagadaigun. Okon indi gani, kinahanglan gid namun mangita kang kahoy nga obrahun nga Christmas tree nga ibutangan kang habon nga Perla para maggwa nga daw snow kono abi ang nagakabit.
 
Nagmisuk lang ako, iba run tana ang nagakatabo sa akun palibot. Sa sobra tatlo ka dikada, toman run ka sorokisuk ang pangabohi kadya, kompara kato nga sip-onon pa ako.
 
Ang mga bata kadya alas-onsi run ti gabii piro nagalambayag pa kag makita mo sa kalyi nga ginakolang sa tila ang soksok nga bayo. Kalabanan pa ang ginalohodlohodan bukut ang pagpamangamoyo kondi ang hibihibi nga indi pagbayaan kang ana nga migo okon miga hay pariho tanda nga nakainum.
 
Kadya indi run timo makabati kang mga istorya kang mga nagriligad kondi mga kotsokotso lamang kag poro panglibak.
 
Indi man goro katingalahan nga ang mga bata kadya nagatinamad. Andut? Kon indi mo makita nga nagatanga sa TV, maabotan mo lamang nga nagaonay ka sipal sa silpon bilog nga adlaw. Kon imo tawgun, kalabanan nga sabat nga imo mabatian "Ha?" okon indi gani ang imo mabaton amo ang padalung, pudagpudag, okon kimod.
 
Kon sa iskwilahan, irisipun sa alima ang mga bata sa laybrari hay mas raku didto sa computer shop nagapalista kang anda prisinsiya.
 
Kadya bukut bolpin kag papil ang ginakaptan kang iba nga mga istodyanti kondi irimnun kag sigarilyo.
Kadya indi run kilala si Perla kondi kon ano ang sulud kang rigalo sa paskwa. Kadya mas isug pa ang mga bata kompara sa mga ginikanan. Tanda pa gani kon kaisa ang mas maaram.
 
Nasalupan run gid man ayhan ako kang adlaw okon may kolang lang gid sa akun panilagan?
​

Masami ko nga ginasog-alaw ang bag-ong toig kaimaw ang akun pamilya sa sulud kang balay namun sa Tubungan. Wara ti palta nga nagaararapaw ang pagkaun sa amun lamisa sa dya nga kahiwatan. Makaharawathawat batyagun ang pagtikang kang inoras sa pag-abot kang bag-ong toig dungan sa paghirinogyaw kang mga tawo kag paglinagabung kang mga palopok. Para kanakun, amo ka dya ang pinakamasadya nga silibrasyon sa tanan nga kahiwatan sa bilog nga toig, mas masadya pa sa paskwa kag pyista kang baryo okon sa kaadlawan kang isra ka myimbro kang amun pamilya. Sa darwa ka napolo kag siyam ka bag-ong toig nga akun nasilibrar, darwa ka bisis pa lang ako nabulag sa akun mga ginakanan kag mga bogto sa amo dya nga kahiwatan.

Ona, kang toig 2014 kang didto ako sa Kuala Lumpur, Malaysia hay nangin substitute English teacher ako kang darwa ka bolan. Masadya batyagun nga sa ona nga kahigayonan, sa iban nga pongsod ako magasilibrar kang bag-ong toig. Toman ka rayu sa akun naandan nga kaimaw ang akun pamilya sa sulud kang balay. Pay pono man ako kang kasadya tungud sa ingrandi nga mga palopok kag sa karakuun kang mga tawo nga kaimaw ko nagsilibrar sa concert ground kang isra ka bahul nga mall sa Malaysia. Abi ko amo run kato ang pinakaona kag pinakaorihi nga pagsilibrar ko kang bag-ong toig marayu sa akun pamilya, hay abi ko indi run ako liwat magpanaw sa lain nga pongsod, hay mayad run man ang akun obra bilang community nurse sa programa kang Department of Health.

Sa tatlo ko ka toig bilang community nurse, napinsaran ko nga dya gid man sigoro sa kaogalingun nga pongsod ang akun swirti kag indi ko run liwat maagyan magsilibrar kang bag-ong toig marayu sa akun panimalay. Pay nagsala ako. Kang nagligad nga bag-ong toig, ona nga adlaw kang Iniro kang toig 2018, dungan sa pagbutlak kang adlaw, nagpanghimus ako kang akun gamit nga inogsulud sa malita para mag-obra sa lowas kang pongsod. Ona nga kaagahun kang bag-ong toig, kag masiri pa sa akun hunahuna ang pahirinogyaw kang nagligad nga gabii kaimaw ang akun pamilya. Matonog pa sa akun pamatian ang paglinopok kang kwitis, kag masanag pa sa akun paghandoraw ang nagkalainlain nga doag kag porma kang kasanag sa kahawaan sa igpat kag igrab kang mga palopok. May pagdowadowa kag kasubu sa akun dughan pay ginbatoan ko, tungud ang oportonidad run gid ang nagtawag kanakun nga mag-obra sa iban nga pongsod bisan wara ko ginplano kag wara ako nag-aplay, pay may golpi nag-abot nga visa. Para sa tanan nga nakakilala kanakun, tama ako ka swirti, ako lang sigoro ang wara nakaaprisyar ka dya.

Malinung kag matawhay run ang akun pinsar samtang nagaobra sa Rural Health Unit bilang community nurse kang magtawag ang akun paryinti sa abrod nga nag-atras ang nars nga ginaprosiso nanda para mag-obra sa Canada kag ako ang napinsaran nanda nga ibulus. Wara ako makapaminsar kang mayad kon sakto bala nga maghandum pa ako ti iban nga obra hay mayad man ang akun kahimtangan. Pay mayha man ako mangindi tungud isara dya sa akun mga paryinti nga nagbolig kanakun kang sa kolihiyo pa ako. Sa akun pinsar basi indi man ako maaprobahan kay ikalima run ako nga tawo nga anda ginprosiso pa-Canada kag sa naona nga apat, wara ni isara ang natogroan kang visa kag nakapanaw. Pay darwa lang ka bolan ang nagligad kang maghuud ako sa akun paryinti kang golpi nag-abot akun visa. Indi ko maintindihan kon bala swirti nga maka-abrod run ako okon dimalas hay mabayaan ko akun naandan nga matawhay nga kabohi sa kaogalingun nga pongsod kag isara na lang ka simistri kag matapos ko run ang akun masters. Namayha ako mag-atras bisan may pagpangdowadowa ako.

Ona nga kahaponanon sa ona nga adlaw kang Iniro tuig 2018, ginhatud ako kang akun pamilya sa airport pa-Manila. Pagkasonod nga darwa ka adlaw, nagpa-airport ruman ako paagto sa Canada. Amo kato ang bag-ong toig nga nabulag ako sa akun pamilya kag sa doog nga akun ginkahanggudan kag naandan.

Sa tulad, sa pagsug-alaw ko sa ona nga adlaw kang toig 2019, indi matupungan kang ano man nga sahi kang ingrandi kag magarbo nga handa sa lamisa kang akun may-sarang nga paryinti dya sa Canada, ang naandan kag ginapangita kang akun ginhawa nga mga pagkaun sa amun panimalay sa kada bag-ong toig. Indi mabaylohan kang marahalun nga ham, pasta, vegetable salad, branded cake, kag iban pa nga mga pagkaun kang mga pongsod sa nakatungdan nga indi ko makilala, ang akun kahidlaw sa katam-is kag kapilit kang soman, sa kananam kang pansit kag Filipino ispagiti, sa kanamit kang litson manok, buko salad, kadyus, baboy, langka, kag ang indi madora sa lamisa – ang mainit kag nagaasoaso nga kan-un.

Indi mabaylohan kang marahalun kag nagakalainlain nga bino ang karamig kag kapriska kang Coke Litro kon mag-ilig sa akun tutunlan. Kag labaw sa tanan, indi matupungan kang nagaoran nga nyibi nga kalabanan ginahandum kang kadam-an nga Filipino, ang kalipay nga maimaw ko ang akun pamilya, dungan sa hirinogyaw kang mga tupad-balay kag sinigabong kang palopok nga nagabanaag sa kahawaan.
​

Sa daray-ahan kang Casay, amo dya ang akun ginapanumdum sa tion nga ang kapalaran magdihon sa atun pagkitaay. Abi-abi lang dya ….

I
Kon ginabutung ako kang nagabaruron nga yab-ok kag ginasulay kang kagahud kang Manila, masiplatan ta ikaw ayhan sa mga nagadinagusu nga mga kalag sa dalanun kang Ayala Avenue ukon sa paradahan kang mga van pa-Las Piñas? Basi pa lang bay, taga-Las Piñas kaw gali. Daad lang.

II
Kuno abi, wara mo ako nakilala. Sa pagkamatuod, indi natun kilala ang sara kag sara. Baratyagun ang nagatabid sa atun pagkilalanay. Wara kita it mga nawong. Ugaring ginabutung ikaw parapit kanakun. Sa paglinango-lango kang kapalaran, nagpungko ikaw sa akun tupad. Darwa pa lang kita nga mga pasahero. Nagpasiplat ikaw kanakun kag nagyuhum it madasig. Namasnahan ko sa nagahinag mo nga pungyahun sa bintana kang van. Abi mo wara ko nakita. Nagbalus ako kang mahinay nga igham. Liwat ikaw nga nagbalikid kanakun. Nagtabuay ang atun mga mata, nagpamangkot – pamilyar ang imong itsura, sa diin ta kaw gani nakita, a? Dayon nagtukar ang kanta nga “Love Yourself” ni Justin Bieber. Amat-amat nga nagraku ang mga pasahero.

III
Nag-agi ang van sa Roxas Boulevard. Lain ang ruta nga anang gin-asoy. Makatanhaga hay masami sa EDSA dya gaagi. Sa Manila Bay, nanimuron run ang adlaw sa duag-kahel nga gal-um. Patas natun nga ginalantaw ang pagsalup ka dya. Ukon ang mga magkahagugma nga nagadugsinganay sa baluster. Ginahandum mo ayhan nga imaw mo ang imong pinalangga? Sa padayon nga pagbyahi kang van, may ginkuot kaw sa imong knapsack. May ginkuot man ako sa akun sling bag. Kalinung ang nagpatunga kanatun nga darwa luwas lang sa ambahanun sa radyo. Ginparapamatyagan ko ang amat-amat nga pagtukab kang imong bibig kag sa paglantaw kang akun ginakaptan. “Kafka on the Shore.” Tango lang ang akun balus kanimo. “Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage,” muno ko paglantaw sa ginakaptan mo nga libro. Dungan gali natun nga ginabasa si Haruki Murakami.

IV
Abi natun, sa atun pagkitaay sa van ang tanan nag-umpisa: ang atun pagtukib kang mga likum kag pagsugid kang atun kinaadman. Ugaring ginapirit kang akun hunahuna nga nakita ta run ikaw. Indi ko lang matandaan. Sa pag-agi kang van sa Baclaran, ginlingaw natun ang atun kaugalingun sa pag-istorya nahanungud sa atun mga propisyon. Patas ta gali nga Lit Major. Ugaring nagaobra run takun sa iAcademy kag ikaw, copywriter sa sangka ad agency sa Zuellig Building. Mahilig kaw man gali sa musical kag Spring Awakening, Wicked, kag Next to Normal ang imong mga paborito. Ako amo man. Namian kaw kang mga kanta ni Troye Sivan. Ako tana nagapamati kay Matt Doyle. Dayon mahinay mo nga ginsumbag ang akun abaga, nga daw kuryinti nga naglatay sa akun ugat. Nanguyus kaw sa imong ginbuhat. Ako takun naurungan. Ginkadlaw gid lang natun ang atun nabatyagan. Nagadulot ang turuk kang mga pasahiro sa andang pagpanilag kanatun nga darwa.

V
Nalumus kita sa pag-ambitanay kang mga sugidanun nahanungud sa atun kabuhi. Daw sa sangka kudlis lang gulpi natunaw ang palibot kag nabilin kita nga darwa sa lawud kang kasadya. Ginapangayo ko nga indi makalab-ot ang van sa Casimiro. Daad indi pa ikaw manaog. Amat-amat nga nagparanaog ang mga pasahero pagdangat sa Zapote. Darwa ruman kita ang nabilin. “San ka?” “Casimiro.” Nagharakhak kaw gid pagkamaan mo nga sa Casimiro ako nagauli. “Eh, taga-dun din ako, e.” Urihi gid lang natun naman-an, atubangay lang gali kita apartment. Nasabat gid man ang akun pamangkot. Tingala ko man nga daw buhay ko run ikaw nakita. Alas syete run kang dungan natun nga gin-asoy ang aragyan pasulud sa subdivision. Liwat nga naglinung. Dayon mo untat panaw. Nagtangra ikaw sa langit kag ginlantaw ang ugsad. Nagduko takun. “Wil … Wil ang pangalan ko. Ikaw?” “Jay.” Kag padayon kita sa pagpanaw pauli sa atun mga balay samtang ginaiwagan kita kang bulan nga saranhun nga saksi sa pagbuskad ka bulak kang atun baratyagun. Bag-o natun ginsarado ang atun mga gawang, ginparapitan mo ako. Daw linibo ka mga alibangbang ang nagkurulas sa akun busong, sa pagduut kang imong palad sa akun butkun.

VI
May nagpugung sa akun paminsarun – indi dya mahimo. Ugaring urihi run ang tanan. Ginlamon kita kang kapawa halin sa ugsad. Bisan pa ano ko kalikaw, nabulag run ako dara kang sirak kang atun baratyagun. Abi ko sa nagligad nga hitabo nag-umpisa ang tanan – ang akun handum nga makita ang imong nawong sa tunga kang masiuk kag mariit nga talon kang Manila.
​
VII
Ang masubu, abi-abi lang dya. Hay may mga gugma nga indi dapat matabo sa matuod nga kinabuhi. May mga tinuga nga nagakilalanay bag-o pa man sanda magkitaay. Ako. Ikaw. Nagahulat ako kanimo sa daray-ahan kang Casay.
Amo dya ang matuod.