Pagbakho ka Nanay
ni Danny S. Tabuyan
“Indi ninyo ako pagtawga Noemi; tawga ninyo ako Mara, hay ang Makaako nagpuno kanakun kang kapaitan.” (Rut 1:20)
Nagaluhod si Angustia nga nagatararamos ang anang mga luha sa sulud ka simbahan, sa atubang ka bahul nga imahin ka Birhin Maria nga nagasabak ka bangkay ni Ginoong Jesus nga gintaltal sa krus, ang kopya kang imahin nga ginlukit sa marmol ni Mikael Angelo Buonarroti. Ana nga ginamulalungan ang uyahun kang nagabakho nga nanay nga daw ana lamang ginaukdum ang anang ginabatyag kag ginapirung ang mga mata hay naghubas run ang anang mga luha, samtang nagaalay-ay sa nagadunglay nga bangkay ka anang bata nga ginpatay sa pinakamapintas nga paagi.
“Indi ko mahantup kon paano nimo ginbatas ang imo mga kasakit, buligi ako nga makaagum man kang imo birtud agud masarangan ko ang mga pagbakho nga akun ginaagum tungud sa akun bata,” ang mahinay nga limug, piro daw nagasinggitan nga baratyagun nga pagpangadi ni Angustia.
Bugtong nga bata ni Angustia si Agapito, kag lamharun pa dya kang bayaan sanda ka anang tatay hay nagtawas sa iba nga bayi. Nangin mabudlay ang andang pangabuhi tungud nga si Angustia lang ang nagapangita kang pangabuhian, sa pagpanglabada kag pagpamaligya ka mga karan-un. Luyag na man raad nga makatapos ang anang anang bata sa pagtuon, ugaring si Agpito buta kang ugut kaw daw narusdag ang anang paglaum tungud sa pagtalikod kananda kang anang tatay. Ang mahimo gid lang ka nanay amo ang maghangup kag magpaayon sa anang bata. Ugaring imbis nga magmayad ang sitwasyon mas nagdalum pa gid gani. Pirmi lang bauk imaw sa barkada kag pirmi lang lingin si Agpito kag kalabanan nagamaoy. Ginahatud lang tana pirmi ka anang mga barkada kalabanan kon lagub run ang gabii kag kon kis-a kasanagun run. Tungud nga wara ti obra, masami nga ginatakaw na ang kinitaan ka anang nanay kag kon sukmaun gani nagapangugut pa tana sa anang nanay.
Sa pagkaraku ka mga gabii nga ginahibian ni Angustia ang anang bata. Kag sa tam-an nga hibubun-ut, nahambal na sa anang bata, “Kon kamaan lang ako kang bata pa ikaw nga mangin pariho man lang ikaw karia, raad wara ko lamang ikaw ginpasuso, agud nga napatay lamang ikaw sa gutum kato pa, kag wara run raad ako ti antuson pa kadya.”
Nagapadayon lang sa pagpangamuyo si Angustia sa atubang ka Birhin kang mag-abot si Padre Francisco paagto sa kumpisyonaryo. Nagbalikid si Angustia ko may iba nga tawo sa simbahan. Kang matalupangdan na nga tana lang isara nagsunod tana sa kumpisyonanaryo, nagluhod kag magpanguros:
“Sa ngaran kang Tatay, kang Anak kag kang Espiritu Santo. Amen. Padri, bindisyoni ako hay nakasala ako ....”
Dayon ana nga gin-ula ang tanan na nga mga hibubun-ut nga nagahagu-hagu ka hibi. Ginpamatian lang tana ka pari hasta nga magtirha ang huganas ka mga sakit sa anang tagipusoon. Ang mga hambal ka pari nga nagtanum sa anang paminsarun kag nagpaumpaw sa anang baratyagun, nga nagtugro kanana ka paglaum, amo ang mga hambal ni San Ambrosio kay Santa Monica: “Wara ti turo ka luha ang mauyang sa sangka nanay nga nagpangadi para sa pagbag-o ka anang bata.”
Nag-uli si Angustia nga nahaw-asan ang anang paminsarun kag baratyagun kag buta kang paglaum. Nabalikdan na ang nagabaligya ka mga librita ka mga nobina kag mga rosarito sa kilid ka dalan sa gwa ka simbahan, kag nakita na ang nobinario kay Santa Monica kag ana dya nga ginbakal:
“Ay, salamat. Bugay dya kang Ginoo agud may gamitun ako nga nobina para sa akun bata,” ang kuon na.
Naman-an na kang mabasa na sa kabuhi ni Santa Monica nga puno dya ka mga pag-antos tungud sa pagpalangga na sa anang bata nga si San Agustin kag ang anang pag-ampo nagbunga kang bug-os nga pagbag-o ka anang bata. Naduduman ni Angustia ang anang mga paranangisun kang mabasahan na ang mga harambalunun ka santa kang nagakasakit tana sa patuyang nga kabuhi ka anang bata: “Kon sarang ko lang mabawi ang tanan nga mga gatas nga ginpasuso ko kanimo ....”
Pagkasunod nga simana, kang mga nagahinalup run ang adlaw, samtang nagapauli si Angustia tapos nga naglibud ka mga karan-un, nakita na ang anang bata nga nagaikis-ikis ang anang pamanaw laktud sa karsada. Gintawag na dya, piro wara magsapak ang anang bata nga lignin. Hana nga magtikang ang nanay agud parapitan ang anang bata, gulpi lang may nagahagunus nga sarakyan nga nagaparapit kag ginbunguan si Agpito. Nakita gid ni Angustia kon paano nagtabug ang anang bata. Nagburhot ang sarakyan nga wara gid magbalikid ang draybir. Wara run ti nadumduman si Angustia kondi ang dalaganun ang anang bata.
Nagatiyabaw nga nagapangayo ka tabang kag nagapanarambitun si Angustia samtang nagalupiga sa karsada nga nagasabak ka nagaduplay nga lawas ka anang bata nga daw wara run ti kabuhi.
Makita ni Agapito ang tanan nga nagkartabo sa anang kabuhi nga daw sini nga maathag, piro madasig nga nagaagi sa panurukan ka anang pamisarun. Nagaaliwasa tana kag nagaparamahulay ka ramig, daw makupus sa kahuya sa anang kaugalingun, nagakurudug ang bilog na nga lawas kag daw masuka hay indi na mabatas nga turukun ang mga nagkaratabo sa anang kabuhi.
Nagasala dya kag uman-uman nga nagahambal : “Patawad, Ginoo! Patawad!
Tatlo ka adlaw kag maumpawan si Agapito. Kang makamarasmas, nangayo tana ka patawad kay nanay na kag nagsaad nga magbag-o.
“Kon sa bibi kaw gali kang kamatayun, ikaw ang nagahukum kang imo kaugalingun.”
Sa pag-agi ka mga inadlaw, si Angustia nangin malipayun tungud ana nakita nga imaw sa pag-ayad ni Agapito, nakita man ang matuod nga pagbag-o kang kabuhi na kadya.
- Katapusan -