Si Dayday kag ang Bitay
ni Arlene D. Nietes-Satapornvanit
Gabii pa lang kang Sabado de Gloria, nakaplastar run ang bayo nga suksukon ni Dayday sa Domingo kang Pagkabanhaw. Malantaw sanda kang nanay kag tatay na kang Bitay rugto sa banwa ka San Jose.
“Dayday, pagturog run hay alas-otso run. Aga pa ta sa rum-an kabay magbugtaw!” kuon ni nanay na halin sa sala.
“Huud, Nay, gabatang run gani ako,” sabat man ni Dayday. Sa pinsar na lang nga indi gid pwidi nga indi tana kaagto sa Bitay sa rum-an. Gusto na gid mag-agto. Sa bilog na nga napulog darwa ka tuig sa kalibutan, wara pa gid tana kalantaw kang Bitay. Gani agahan na gid bugtaw sa rum-an.
Kang nagligad lang nga lima ka bulan nagsaylo ang pamilya ni Dayday sa probinsya kang Antike, sa barangay Cansadan, banwa kang San Jose. Sa anda ginhalinan, wara ti simbahan, gani wara gid tana kamaan kon ano ang Bitay. Kang una na nga mabatian ang Bitay, abi na kon may tawo nga bitayun, kon sa diin ang liug ginahigtan kang kalat asta maduraan kang kabuhi. Gali lain tana dya nga Bitay sa San Jose kada Domingo kang Pagkabanhaw.
Napinsar ni Dayday nga nami man ang lugar nanda sa Cansadan. Ugaring kinahanglan gid kang sarakyan kon magpa-San Jose. Wara pa gid tana kaagto sa San Jose nga tana lang isara. Pirmi imaw na si nanay na. Parihas abi sa rum-an. Mayad lang si tatay na nagabyahi kang traysikul pa San Jose. Kag sa rum-an, ihatud sanda ni tatay na sa San Jose agud maglantaw kang Bitay kag magsimba pagkatapos. Sa amo dya nga paminsarun naturugan si Dayday.
Nakailis run si Dayday kag ginahulat na run lang ang ana mga ginikanan nga naga-pangapi pa. Nag-inum lang tana kang mainit nga tsokolati. Tama tana ka kunyag. Suksok na ang ana manami nga bayo kag sapatos. May dara pa tana nga panyo kag gamay nga bag, kon sa diin ginbutang na ang gamay na nga kahita nga may kalim-an ka pisos.
Nakapungko run sanda sa traysikul kang nadumduman ni nanay na nga nalipatan na ang turugro na sa pari. Gani naghulat liwat sanda. Nagahawat-hawat run ang ginhawa ni Dayday hay basi maurihi run sanda sa Bitay. Bati na sa ana nga amiga nga duro-duro pirmi ang mga tawo nga nagalantaw, kag kon urihi ikaw mag-abot, wara run ikaw ti makita. Puro ulo run lang kang mga tawo. Sa urihi, nagpanaw run gid man ang traysikul.
“Diin to nayon ang Bitay haw?” pamangkot ni tatay na.
“Ay, ti, diin pa bay ra? Rugto ra, eh, rapit sa simbahan. Ukon sa plasa. Kon diin ra duro mga tawo kar-on,” sabat ni nanay na.
Mga katluan man ka minuto ang anda ginbyahi asta nakaabot sanda sa simbahan sa San Jose. Mga alas-singko run sa aga. Ugaring wara man ti duro nga tawo nga nagatiriripon.
“Sigurado kaw nga rugya ang Bitay?” pamangkot ni tatay na kay nanay na.
“Ti, ana kang simbahan bay, ti, rugya ra, eh. Basi wara pa nag-umpisa bala haw,” sabat man ni nanay na.
“Aguy, Nay, basi tapos run? Naurihi run kita guro?” daw mahibi nga sabat ni Dayday.
“Ay, maan kanimo nga bata kaw, alas-singko pa lang gani. Kuon da alas singko mag-umpisa. Piro basi Pilipino taym liwat kag alas-sais ukon alas-syiti bala mag-umpisa haw,” kuon ni nanay ni Dayday.
Abaw daw gusto magdalagan ni Dayday ugaring wara man tana kamaan kon diin magdalagan. Wara man ti mga tawo nga nagapanaw-panaw sa palibot. Malinung ang tanan.
“Basi katurog pa mga tawo,” koun ni Dayday. “Kag basi bukut Domingo kadya?” pamangkot na sa anang nanay kag tatay.
“Ay, Domingo gid, eh,” sabat ni Tatay na. “Ti, dali mauli run lang ta. Yadi pa daad akun turog ba kadya nga Domingo.”
“Ay, Tay, indi anay. Basi naurihi lang sanda abot. Hulatun ta lang bi?” nagpisngu-pisngu run si Dayday pagsabat kay Tatay na.
“Ahay, ah. Ti, dali, manindahan run lang ta sa Dalipe,” kuon ni nanay na.
Kag nagsakay liwat sanda sa traysikul kag nagpa-Dalipe. Mga alas-singko kinsi run kang nag-abot sanda rugto sa Dalipe. Pagsulud nanda sa tinda, may nakita sanda nga duro mga tawo kag may nabatian sanda nga may bata nga nagakanta. Rugto nayon mga sanggatos ka mitro halin sa dalan.
“Ay, rugya gali ang Bitay!” nagaudyak nga naghambal si nanay na nga may ginatudo sa unahan nayun. “Dasiga man ang pag-drayb abi!” mando na sa ana nga bana.
Daw naglukso man ang dughan ni Dayday pagbati na kang hambal ni nanay na. Ginsunod na turuk kon diin ang ginatudo ni nanay na. Nakita na nga duro-duro ang mga tawo, kag masanag katama ang intablado. Kag may anghil nga nagalupad! Hala! Tuod bala dya? Naghalin sa langit ang anghil? Kag nabatian na ang limug kang bata nga bayi nga nagakanta. Daw anghil ang limug. Kag may mga puti sa likod kang anghil. Kang marapit run sanda, nakita na nga ang mga maputi sa likod mga anghil man. Mga gamay nga mga bata! Abaw kaduro kananda kag kanami ang puti nanda nga bayo. Nagakinangkinang gid.
“Duro gali ang mga anghil nga nagpanaog halin sa langit pa San Jose,” kuon ni Dayday kay nanay kag kay tatay na nga may kakunyag sa ana nga limug.
“Dayday, mga bata lang ra nga nagsuksok kang bayo kang anghil!” sabat ni nanay na.
“Ay, gali? Ti, ang raay tana bay nga nagalupad ra? Paano ka lupad ra kon bukut tuod nga anghil?” rason ni Dayday. “Indi man tana kalupad ang bata?”
“Amo ra gani nga ginatawag nga Bitay. Hay ginabitay ra tana agud nga daw nagalupad kag daw halin gid sa langit samtang ginabantala na ang pagkabanhaw ni Hesukristo,” sabat man ni tatay na.
“Ay, amo gali! Nasadyahan gid ako nga bisan urihi run ta, naabutan ta man gihapon!” masadya nga kuon ni Dayday. “Salamat gid, Nay, Tay, nga gindara nyo ako rugya agud makita ko ang Bitay!”
- Katapusan -