Halin sa http://abstract.desktopnexus.com/wallpaper/1401865/

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Dionisio Otico, saysinta i-singko anyos ang idad kag retirado nga prinsipal kang sangka iskwilahan, naghambal nga sa likod kang andang balay may patay nga sapa nga nagaangut paagto sa baybay kag nagalapos sa puno kang bubog.

Sa kalawidun kang mga tinuig kang 1960, ang barko nga bulawan nabalitaan nga nagadungka marapit sa puno kang bubog nga ginapatihan nga ginharian kang mga ingkanto. Sa kahig kang puno amo ang pantalan kon diin nagadungka ang barko nga bulawan kon nagapalati ang bulan. Ang mga istorya parti sa barko nga bulawan tama ka popyular kang tyimpo kang mga Katsila kag padayon nga ginasugid bisan kadya. Ginahambal nga ginapanag-iyahan dya kang harianun nga pamilya halin sa Carit-an nga nakapamana sa harianun nga pamilya halin sa Yuropa. Ang barko nagabyahi sa maduro nga parti kang kalibutan piro pirmi nagabalik sa anang balay nga durungkaan sa Carit-an.

Si Margarito Ilangga, saysinta i-kwatro anyos ang idad kag kabulig sa Siraan Hot Spring Resort, nagasugid kang pagkakita sa barko nga bulawan. Natabo dya kang Abril 1993, kang ang mga tawo sa Siraan kag kaiping nga mga baranggay nagdinaguso sa resort para magturuk kang mistiryoso nga kasanag nga nagtuhaw sa tunga kang puno kang lunok sa resort kag Punta Nasug (mataas kag turukladun nga bukid nga may darwa ka putok-putukan), nga mga darwa hasta tatlo ka kilomitro ang karayuun. Tatlo ka sagunson nga gabii, ang panung kang mga tawo nag-arabot sa resort para saksihan ang masilaw nga kasanag nga nagasiga nga angay kang mga kristal sa dahon ka puno kang lunok. Sa sulud kang tatlo ka adlaw, nakabati man sanda sa pagpanghulog ka mga angkla.

Himo ni Psyop halin sa http://cgeverything.co.uk/2011/12/07/

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Nerecina, mga saysinta i-singko anyos ang idad, retirada nga maistra kag nagaistar sa baranggay Igdalaguit, may kilala nga sangka laki nga pirmi nagaagi sa Ginub-an, lugar nga ginpawas-ag agud palapadun ang dalan. Sa pihak nga bahin ka dya amo ang turo-turo, ang magamay nga tuburan kang nagailig nga tubig. Haros kada alas onsi sa gabii, ang laki nga dya makabati kang huni kang angkla nga ginahulog. Masundan dya kang pagtuhaw kang barko nga bulawan sa diriksyon kang turo-turo nga tuburan. Madiskarga ang barko kang mga pasahiro kag indi magbuhay mabatian na ang paghinagung kang mga awto nga nagaabat sa mga indi makita nga pasahiro. Nabalita man kang iba nga mga tawo ang mga istorya nga anggid kadya.

Si Leoncio, bata nga disisyiti anyos ang idad nga taga-Igdalanguit-Diclum, nagsuksok kang bag-o na nga puroy para mangisda imaw ang mga migo na. Kada sara kananda nagsakay sa sibid-sibidan, sangka gamay nga baruto nga ginagamit sa pagpamunit. Mga sangka kilomitro lang ang andang nadangat kag makita pa nanda ang isara kag isara sa andang mga baruto. Nabanga sanda sa pagpamunit kag wara nanda matalupangdan ang pagdalagan kang tyimpo. Kang ang mga imaw ni Leoncio nagturuk sa palibot, nakita nanda ang anang sibid-sibidan nga nagalutaw piro wara ti sulud kag si Leoncio indi run makit-an. Indi sanda magpati nga nalunod si Leoncio hay man-an nanda nga sagad dya maglangoy. Wara gid makit-an kang mga manogsalum ang lawas ni Leoncio.

Ginahaya sa baryo si Guadulupe, ang syam ka tuig nga bugto ni Oste nga napatay kang mga alas kwatro sa hapon kang Agosto 1939. Maduro nga mga tawo ang nagdaraw sa andang balay. Kang mga alas sais sa sirum, nakabati ang mga tawo kang busina halin sa baybay. Nagdaralagan sanda paggwa hay abi nanda may barko nga nahimaras. Natingala sanda kang nakita nanda ang bahul nga barko nga bulawan nga may ngaran “MV Carit-an.” Ang iba kananda nakaparapit kag nakakaput pa sa barko. Nagabanaag ang barko dara kang kasanag kang anang mga sulo. Makita ang mga pasahiro sa sulud piro darwa lang ang nanaog kag nag-ubog sa tubig paagto sa daray-ahan. Naghulat sanda ka maniki nga tion kag brubhay nakita nga nagsaka liwat imaw ang sangka bata nga bayi. Dayon nakita nanda nga nagpalawud ang barko nga bulawan.

Himo ni digitalhadz halin sa http://nenuno.co.uk/creative/design/breathtaking-landscape-scenery-inspiration-5/

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Tiyu Dikoy, sitinta i-tris anyos ang idad, sangka mangingisda kag surhano nga panday, nagpamatuod sa ginpangsugid kang iba nahanungud sa barko nga bulawan sa Nabas. Nagapati tana nga ang nagtaliwan na nga asawa ginsugat kang barko nga bulawan kag ginhimo nga pinalakad, nga kon sayudon gindara dya sa kalibutan kang mga ingkanto kang mapatay tana kag kon diin nagapadayon tana nga nagakabuhi. Sarang man makapakita ang asawa na kon gustuhon na. Sa pagkamatuod, nagpakita dya sa sangka himata na. Piro sa tion nga matabo dya, ang ginapakitaan kang pinalakad nagakalipat nga napatay run ang pinalakad. Kang magtaliwan ang asawa ni Tiyu Dikoy kang tuig 1986, nakita na ang barko nga bulawan nga nag-abot sa takna kang pagkamatay kang anang asawa. Ginmuno kang asawa na nga malarga ang barko imaw sa anang kamatayun. Nagainggat ang barko sa bulawanun na nga kolor kag nagpadulong dya sa Karatong, Tablas sa isla ka Romblon.

Halin sa http://www.layoutsparks.com/1/216722/enchanted-9-woods-magical.html

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Ricky Tupas, mga baynti singko anyos ang pang-idadun kag sangka gwardya halin sa Nabas, nagsugid kang hitabo kang high school tana (1984-85) kon diin ginlagas kang ikapito nga armada kang US Navy ang barko nga bulawan nga nagapaagto sa Karatong, Romblon. Nagpakita ang barko nga bulawan sa Gibon, Nabas, Aklan, piro wara dya maparapitan kang armada. Naghambal ang mga opisyalis kang US Navy nga may mga tawo sanda nga nakita nga nagsakay sa barko nga ginpanuruk nanda nga mga Pilipino nga nagasuksok kang puti nga bayo. Ginhambal man nanda nga may mga manggad kag nasari-sari nga kargaminto nga ginkarga sa barko nga bulawan, nga may ngaran “MV Karatong.”

Si Dionisio de los Reyes, otsinta i-uno and idad, nagapangisda imaw ka anang hinablus, Francisco de los Reyes, sangka adlaw kang mga tuig 1950 kang may nakita sanda nga barko nga bulawan. Nagasakay sanda sa baruto halin sa Makato paagto sa Ibajay, Aklan kang makita nanda ang bahul nga barko nga nagapadulong kananda halin sa murud-an nga mga sangka kilomitro ang karayuun. Nagapalubas sanda sa Afga, Tangalan sa lugar nga ginapatihan nga ginaistaran kang mga ingkanto kang una nanda makita ang bahul nga barko, mga alas dos sa kaagahun.

 Suno kay Dionisio, tam-an ka sanag ang bahul nga barko kag nagaidlak nga angay kang bulawan. Duro ang sulo na ka dya kag puno kang pasahiro, nga ang iba makita na marapit sa barandilya kang barko. Kang nagaparapit ang barko, nakita nanda nga pariho dya kang barko nga nagabyahi sa rota kang Aklan-Manila. Ginpaandaman tana kang hinablus na nga si Francisco nga magligkaw sanda kang diriksyon agud indi mabungguan kang barko. Kitaun ang barko kang mga pira ka minuto. Kang magbalikid sanday Dionisio kag Francisco, wara run ang barko.

Halin sa http://pixelcurse.com/digital-art/50-graceful-fairy-photo-manipulations

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Jose Balgos, mga singkwintahun ang idad kag nagaistar sa Pilar marapit sa baybay nga nagaatubang sa dagat kang Visayas, nagpamatuod nga may mga ingkanto gid man sa andang lugar. Tana mismo nakakita kang darwa ka maanyag nga mga bayi nga gulpi lang nanginduraan kang ginparapitan na. Pagkaligad kang pira ka adlaw, nakabati tana kang istorya parti sa darwa ka bayi nga ingkanto nga nagapangita kang baul nga bulawan nga may mga ulo kang buaya nga himo man sa bulawan nga gintakaw kuno kananda. Ginapatihan nga ginbaligya kang nagtakaw ang baul sa sangka Amerikano kag gindara dya sa Amerika. Nag-agto ang darwa ka ingkanto sa Amerika sakay sa barko nga bulawan agud ibul-un ang baul. Gusto kuno raad baklun kang Amerikano ang barko nga bulawan piro indi masarangan ang anang bili. 

May darwa ka bantay nga iroplano ang barko nga bulawan kang Pilar, kag duro ang nakasaksi nga masami nagalupad dya sa babaw kang mga kwiba kang Pilar pagkatapos kang ikarwa nga gyira pangkalibutanun.

Si Tiya Pining, sangka mirka, tawo nga maaram mamulong, kag nagaistar sa ubus kang kwiba kang Pilar nga ginapatihan nga syudad kang mga ingkanto. Ginakuon na nga ang bata na nga bayi nga napatay sa minor pa nga idad, ginpalakad kag ginbuul kang mga ingkanto. Bilang mirka, ginagamit tana nga tagapagpatunga kang napatay na nga bata agud ipahatud ang mga minsahi halin sa mga ingkanto.

Ang gahum ni Tiya Pining sa pagpamulong naghalin sa mga ingkanto nga nagaistar sa mga kwiba. Kon kis-a, ginaimbitar tana nga magbisita sa ingkantado nga ginharian. Rugto na nakita ang barko nga bulawan “Don Braulio Patricio,” ngaran ka tawo nga pinalakad man hay ginbuul dya kang mga ingkanto kang mapatay. Ginasugid ni Tiya Pining nga ang sulud kang barko nga bulawan mga produkto kag manami nga mga manggad kang mga ingkanto. 

Ugaring bukut lang “Don Braulio Patricio” ang barko nga bulawan sa ingkantado nga kalibutan. Maduro man ang mga rasa nga nagasakay sa barko – mga Yuropiyo, Amerikano, piro kalabanan mga Hapon nga makilala tungud sa pirot nanda nga mata kag puti nga pamanit. May mga Pilipino man. Tanan nga nagasakay sa “Don Braulio Patricio” maputi ang pamanit kag ginakabig nga mayad nga ispiritu. Ang mga ituman, nga ginakuon nga kadu ti ginhawa, may lain tana sanda nga ginharian.

Halin sa http://1ms.net/fantasy-forest-backgrounds-449045.html#

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Zenaida Mosqueda, traynta i-tris anyos kag manogbaligya kang isda sa baranggay Gogo, nagsaysay nga kang Hunyo 1993 sa panahon kang pista ni San Juan nga Bautista, tatlo ka pamilya halin sa kaiping nga Calumpang ang nagsakay sa andang baruto kag naglayag paagto sa Lawisan para magrigos. Kon hunas, ang maputi kag barasun nga lugar sarang panawun tungud traynta mitro lang dya karayu sa baybay kang Gogo. Nagapataub run kato piro wara sanda mahadluk tungud ang tubig rapit sa baybay apat ka tungkad lang ang kadalumun. Piro ang tatlo ka pamilya nalunod samtang nagaagi sa Puting Bato, lugar nga may matapan nga bato angay kang malapad nga lamisa. Bisan manabaw ang tubig, ginahambal nga mariit ang lugar hay ginaistaran dya ka mga tubignun nga idalmunun. Naandan run ang pagdaga bilang pagtahod sa mga tubignun, nga may anda nga pantalan sa tumpok kang daragkul nga mga bato sa baybay kang Gogo nga ginapatihan nga sugpon kang pantalan sa Gigantes. Ginahambal nga ang mga tubignun naghalin sa Gigantes kag nagaagto sa pantalan kang Gogo kon luyag nanda magbutwa halin sa tubig.

Halin sa http://www.pinterest.com/mizzdubon/enchanted-fairies/

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Si Norly katorsi anyos kag second year high school nga istudyanti sa NIPSC. Ginhatud tana sangka gabii kag ginhambalan nga magpahuway hay nalipung dya kaina ka aga. Pagkaligad kang tatlo ka adlaw, nag-iskwila si Norly. Kang rugto run tana sa sulud ka klasrom, napanilagan na ang sangka mataas kag maambung nga laki nga nagapungko sa tupad na, piro naman-an na nga bukut na klasmit. Nalipung liwat tana kag gindara sa doktor. Sa panilag kang mga nakasaksi ginaingkanto si Norly, gani ginpangadian nanda dya kag gindara sa Parish Catholic Church. Samtang ginasab-an, nag-umpisa si Norly nga maghambal sa lain nga linggwahi kag magngurub. Pirmi tana nagasinggit, “Indi nyo ako pagdar-a. Indi ako magtawas,” nga ginapatungud kay Eric, ang maambung nga laki nga nagpungko sa tupad na sa iskwilahan.

Ginapatihan nga si Eric bata kang hari kag reyna sa kalibutan kang mga ingkanto. Nagasugot ang mga ginikanan ni Eric kay Norly, sangka mestiza, nga mangin asawa kang bata nanda bisan nagapangindi si Norly tungud nga lain ang kalibutan ni Eric. Bisan gintanyagan nga islan kang bulawan nga balay ang andang kamalig nga himo sa nipa, gindis-ayrihan dya ni Norly kag kang anang mga ginikanan. Kang maulian si Norly, ginsugid na nga nagduaw tana sa sangka palasyo. Piro bangud nga ginainsistir na nga indi tana magbaton kay Eric, gingapos ang alima na kang bulawan nga kadina, ginkastigo tana kag ginpriso sa sangka bulawan nga hawla kag gindara sa baybay kang Gogo, baranggay sa Estancia nga mga syin ka mitro ang karayuun sa balay nanday Norly, lugar nga ginapatihan nga iristaran kang kang mga ingkanto.

Ginahaum-haum nga ang barko nga bulawan sangka pribado nga sarakyan kag mas bahul sa “Prinsisa Cotabato,” isara sa mga barko sa Estancia nga nagahatud kang mga kargaminto kag pasahiro. Nagpadayon ang barko sa Pilar, Capiz kag rugto liwat-liwat nga ginsilutan kag ginlatigo kang bulawan nga kadina si Norly. Dayon nagdiritso sanda sa Las Islas de Gigantes, sangka isla nga mga darwa ka oras kon magsakay sa di motor nga baruto halin sa Pilar, Capiz hasta sa Estancia, Iloilo. Amo dya ang ginakabig nga syudad ka mga ingkanto kag rugto ginpapanaog si Norly agud magkaun sa palasyo. Ang tanan sa sulud kang palasyo, pati ang mga purungkuan kag lamisa, puros himo sa bulawan. Rugto, liwat nga ginhaylo tana nga pakaslan ni Eric piro nangindi tana nga naghambal, “Indi ako magbaylo kang akun lawas. Anhun ko ang bulawan hay indi kita magsugtanay.”

Adam Varga halin sa http://adimono.deviantart.com/art/Enchanted-Forest-401781924

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan

Ang mariit nga Suba ka Lublub

Si Jose dela Cruz, mga singkwinta anyos ang idad, sangka pintor kag iskultor, nagaistar sa baranggay Lublub. Kilala tana sa baranggay nga may bata sa ingkanto sa kalibutan kang mga idalmunun. Kang mga nauna nga tuig kang 1960, ginahambal nga makapanaw si Jose sa babaw kang mga matag-as nga kawayan nga indi mabatian kag indi masamadan. Nagtuon man tana sa “Derlas School of Meteorology,” sangka ingkantado nga iskwilahan nga ginapanag-iyahan ka ingkanto rapit sa bahul nga puno ka lunok kon diin kauna nagadungka ang barko nga bulawan.

Nakita mismo ni Jose ang barko nga bulawan. Suno kana, pampasahiro dya nga barko nga nagalapos sa Suba ka Linaw kag nagadungka rapit sa lunok sa likod ka balay ni Matea Dolar. Ugaring bangud nagrabong ang mga liryo sa kalawigun kang mga tinuig, indi run makalubas ang bahul nga barko nga bulawan. Gani nagdungka dya sa likod kang Dumangas Emergency Hospital. Halin rugto, nagasaylo ang mga ingkanto sa gamay nga baruto paagto sa durungkaan ka Lublub. Kalabanan ka mga pasahiro, mga istudyanti kag bisita ka “Derlas School of Meteorology.” Ang gamay nga baruto masami nga nagaabot sa gabii, sa tyimpo kang paugsadun. Maduro ang mga bisita sa iskwilan kang amo dya nga tyimpo hay amo dya ang tion nga ginahiwat ang mga aktibidadis.

Halin sa http://snugglesandsmiles.blogspot.com/2012_03_01_archive.html

Barko nga Bulawan
ni Dr. Alicia P. Magos

Ginbadbad sa Kinaray-a
ni Ritchie D. Pagunsan