Si Juan Pusong
(Istorya nga pangpahunahuna kag pangbul-an ka liksyon)
ni Consolita V. Rubino
Sangka adlaw ang ginikanan ni Juan Pusong nagakakunyag sa pagpaiskwila ka andang bata para mag-aram nga magbasa kag magsulat.
Ang nanay naghambal sa tatay ni Juan, “Bahul run bata natun kag husto run sa idad. Atun gid dya nga ipaiskwilahun.”
“Ay, huud, eh. Kinahanglan gid nga may aram, indi bala, anak?” ang hambal ka anang tatay.
Piro, wara makasabat ang bata sa tatay.
“Huud, man. Mayad gani marapit ang iskwilahan pwidi tana mag-uli kag mag-igma kada adlaw,” sabat ni nanay na.
“Nanay, nanay, siguro ako gid ang pinakamaaram sa tanan,” hambal ni Juan.
“Huud, anak. Nakamaan ako nga ikaw maaram nga bata. Nakita namun ni tatay mo nga ikaw matandus kag bibo,” sabat ka anang Nanay.
Kang nagsugod run ka iskwila, nagapakita si Juan sa anang ginikanan nga nagaagto sa iskwilahan. Nalipay si nanay na nga nagaiskwila si Juan sa primiro nga adlaw kang klasi. Masadya anang lawas sa paghimus para sa igma ka anang bata. Ang hambal ka anang tatay, “Pag-ihaw ka manok gani nga si Juan nagaiskwila.” Sanglit karia nga palangga si Juan, nag-ihaw gid ka manok si nanay na.
Piro si Juan wara nagsulud sa iskwilahan. Dayon na balik sa andang balay nga patago kag nagsaka sa kahoy sa tupad ka andang balay. Rudto tana nagalingling sa kusina kon ano ang ginaraha ni nanay na. Dyan tana sa ibabaw kang kahoy nagasimhot ka dapug ka manok nga ginaraha sa kusina.
“Baw, namit dapli namun ba, manok gid,” hambal ni Juan Pusong sa anang kaugalingun.
Ang mga bata sa iskwilahan naggururuwa run nga mag-igma. Naghinayhinay si Juan Pusong sa pagpanaog sa kahoy kag magsaka sa andang balay. Nalipay gid anang tatay. Ang hambal na, “Abu, nakagwa run ang mga iskwila, kag rudya run ang atun istudyanti. Siguro gutum run dya sa ana nga pag-iskwila.”
Nagsabat si Juan Pusong, “Huud, Tatay, gutum gid ako. Latu ko ang dapli natun sa igma. Manok.”
“Kita mo, maaram gid man nga bata si Juan. Bisan rudto tana sa iskwilahan nakapakut gid nga ang dapli natun sa igma manok,” ang sabat ka anang tatay. “Aramun gid matuud nga bata si Juan Pusong.”
Panghunahuna
Ambay kon hasta tulad ginaistorya dya gihapon sa mga bata. Ginaistorya ka mga mal-am kauna si Juan Pusong para ipaanggid sa sitwasyon ka bata nga nagapasaway parihas karia kon ang bata nagabutig sa ginikanan parti sa pag-iskwila.
Suno sa istorya nga dya, ang ginikanan nagapati sa bata nga wara nagapanghusisa sa ginabuhat ka anang bata, kon bala matuod ang binuhatan ukon butig ang ginahambal. Ang primiro nga sala ka bata nga nagbutig parti sa anang pag-iskwila, kinahanglan gid nga dispantahun dayon. Ang bata nga tadlung ang panghunahuna mintras nagabahul nagaagi ria sa dalan nga matarung. Ang ugali daw parihas ria ka alambri, nga kada tiko ginatadlung. Indi bala ang tiko lamang ang ginatadlung?
Edukasyon ang pangpatadlung sa nagliko kag nagpilo nga panghuna-huna. Magdugang pa gid kang kaaram. Ang natipon natun nga kaaram, atun ria mawani sa nagasunod natun nga hinirasyon.
- Katapusan -