Pangabuhi sa Paktorya: Una nga Bahin
ni Linda C. Aranez-Lee
Nangin masaku kanakun ang mga inadlaw kang nag-umpisa ako obra sa sangka paktorya ka mga spare parts ka sarakyan rugya sa Pusan, Korea. Piro duro ang akun nakita kag napanilagan nga nagbandug ka akun panghuna-huna kag baratyagun.
Magluwas sa mga tumanduk nga Koreano, walo ka mga laki nga Pinoy, apat kami nga mga Pinay (asawa kang Koreano), darwa ka mga laki nga Vietnamese kag tatlo ka mga bayi nga Vietnamese (bayntihun pa lang ang pang-idadun kag asawa man kang Koreano), ang nagaobra sa kompanya nga ginaobrahan ko. Alas-otso imidya nagaumpisa ang obra kag nagatapos dya alas-syiti sa gabii. Kon maglampas dyan karia, obertaym run. May dyis minutos nga pahuway sa aga kag darwa ka bisis nga pahuway sa hapon.
Ang akun obra amo ang mag-usisa kang kalidad ka produkto paagi sa makina (air leak test). Mahapus man lang raad nga obra ugaring sa kalawidun ka oras, makapoy man ang bilog nga lawas. Masadya man mag-obra bangud pwidi makapamati ka musika paagi sa silpon, ugaring ang pagtsat ukon pagtawag sa silpon ginadilian. Kon kaisa nagapanakaw ako ka tsat kapin pa kon importanti nga minsahi, nagaurualigmat lang ako hay kon madakpan, singgit kag buyayaw gid ang maagman ko.
“Ayss sikya ima! Palli palli hera!”(Yudiputa! Dasiga obra!)
Amo dya pirmi nga buyayaw ang pirmi mabatian, piro nagatingala lang ako sa mga bayi nga Vietnamese. Nagavideo tsat pa gani sanda, wara man ginakaraan hay ti nagapakuhit sa bisor nga mahilig magkuhit ka mga kuruhitun. Kon indi timo kabatas magpakuhit kondi batasun mo ang buyayaw.
Masadya ang libakanay. Masadya man ang tawganay sa mga alyas para indi maman-an kang ginalibak. Pariho kon nagalibak kami ka mga Vietnamese, ang tawag namun kananda Pusa, hay kon pamatian mo ang anda hambal daw ingaw ka kuti. Indi gani ginataw-an namun sanda ka ayo paagi sa anda mga itsura, pariho ka bisor sa plastic injection nga piang, gani ang tawag namun kana si Pilay. Ang bisor nga paranguhit kag pirmi lang nagapaninggit, ang panawag namun si Oblak, baliskad ka kalbo (hining run gawa ang lubu-lubuan). Naman-an na abi ang kahulugan ka kalbo, ano pa indi run namun magamit sa paglibak kana. Ang bisor sa QC nga pirmi lang nagapamulsa kag pirmi lang “Ya!” (Hoy!) kon magtawag sa mga trabahador, ginhingadlan namun kay Chuck Perez,. Ang pangulo ka mga bisor nga parasugo kag buy-unan, ginatayag namun nga Boy Utos ukon si Taba-Matanda, hay may bata nga matambuk man si Taba-Bata, ang apo sa pakaisa ka tag-iya kang kompanya nga pirmi lang nagauwang sa pagpalaoy-laoy ka kanta.
Sa mga trabahador nga Koreano, dyan si Ai-ai, Matet kag iba pa nga pagpaanggid kag ayo para indi madakpan kon nagapanglibak. Kon kaisa makahambal ako nga mahapus ang obra piro ang mga tawo nga nagadumara daw may dipirinsya sa ulo. Kon kaisa makalamhu ako, akun bala malatnan man ako rugya sa pira ka adlaw.
- Sundi ang kasugpon -