Hagad
ni Danny S. Tabuyan
Masaku si Aldo sa anang nigosyo nga sa masami nalipatan na run ang anang pagkaun. Buhay-buhay lang ginatawag tana kang anang asawa nga magkaun, piro ginahuud na lang pirmi hasta nga mawili run lamang kag malipatan. Pirmi lang nagapasar ang anang pagkaun.
Sangka adlaw, wara makaagto si Aldo sa anang pwisto hay nagsakit ang anang busong. Gintumartumaran na lang kang mga bulong nga pangsakit busong, ugaring daw wara man nagaayad, nagabutod lang ang anang busong kag nagasagad run ka taas ang ang prisyon kang anang dugo. Naglambot run dya sa tatlo ka adlaw. Gintambal-tambalan nanda kang mga dahon-dahon nga nagpadugang pa gani kang kurunus kang anang ginhawa kag nagparanuka run. Nagdisisyon lamang ang anang asawa nga magpatawag kang ambulansya agud magpahospital sanda.
Nagadalagan kang madasig ang ambulansya, nagaigpat-igpat ang anang pula, asul kag puti nga mga sulo kag nagauwang ang anang sirina. Nagakuba-kuba ang dughan ni Aldo nga nagabatang sa sa uruntayan sa sulud kang sarakyan kag pamatyagan na, ang nagabutyog nga dalagan kang ambulansya daw sa mahinay gihapon kag daw kabuhay mag-abot sa San Jose.
“Pira run ayhan ka tawo ang napatay sa baratangan kang sarakyan nga dya?” ang nagasulud sa anang paminsarun.
Nadugangan pa gid kang hadluk nga nagapanirbyos ang anang ginabatyag nga gina-urhat tana nga makaabot sa hospital. Nagasagad tana ka yamo sa anang asawa. Piro ginapakalma lang tana ni Marina. Mayad lang bisan nga ginakulbaan man si Marina, nagapabilin tana nga tawhay kag mabakud para sa anang bana.
Pag-abot nanda sa hospital kang probinsya, gindiritso lagi si Aldo sa hulut kang emerhensya. Gindapatan lagi tana kang doktor kang bulong agud maghagan-hagan ang sakit kang busong kag magnaog ang prisyon kang anang dugo. Naghambal ang doktor nga magpabilin lang anay tana sa hospital hay duro pa ang mga laboratoryo ang kinahanglan agud maman-an gid ang anang masakit kag mapanilagan pa ang anang sitwasyon.
Buhay ang anang duyu sa sa hulut kang emerhensya hay nagahulat kang bakanti nga kwarto nga pribado hay ang mga kumon nga kwarto nga may bayad buta, kag ang mga kwarto nga libri buta man. Bisan sa mga aragyan, nagaidas ang mga pasyinti nga nagariligid sa pilok-pilok nga mga katri.
Swirti lang nga pagkasirum, may nabakanti nga pribado nga kwarto kag nakasaylo sanday Aldo. Nag-ayad-ayad gawa ang anang pamatyag kag naturugan. Piro kang magtunga ang gabii, daw nagabatyag sanda kang kahagnup kang kwarto nga daw may iba nga rugyan sa kwarto nga indi nanda makita. Mas labi nga mabatyagan dya ni Marina hay tana ang nagapulaw kag nagabantay. Piro wara nana kadya pagmunuha kay Aldo hay basi kon indi ruman dya makaturog. Masaku lang ang anang pagpangadi kang Santo Rosaryo bisan pa nga dya tana nagapatuyayo.
May nagsulud nga mal-am nga laki nga mga sitintahun ang idad, nga makita gid sa anang kataasun kag bayhun ang pagkamistiso. Ginpamuksan na ang mga kabinit sa kwarto hay nagapangita kuno kang anang mga gamit. Kang makita na ang bag kang mga gamit nanday Aldo, ginhunos na dya. Dalidali nga nagtindug si Marina.
“Indi tana ra pagbul-a hay amun tana ria mga gamit,” hambal ni Marina. “Wara run tana ti sulud ang kabinit ngan kang pagsulud namun rugya!”
Piro nagpamirit gid ang mal-am nga bul-un gid ang bag, gani gin-agaw dya ni Marina. Sobra ka purus kang mal-am nga nagpamwirsa gid si Marina nga agawun ang gamit.
Nabugtawan ni Aldo nga nagaigung si Marina sa siya nga hilay-hilay nga ana ginhimo nga baratangan, kag ana dya nga ginpukaw.
“Naiwan ikaw?” ang pamangkot ni Aldo.
“Wara, ah. Nakapoy lang siguro ako, nga nagaparanamgo takun,” ang sabat ni Marina.
“Abi ko takun kon naiwan run timo,” kuon ni Aldo.
Wara run magsabat si Marina kag wara na man ginsugid kay Aldo ang anang nakita sa damgo, hay wara na man mahangpi ang kahulugan ka dya, kag basi indi ruman maturugan ang anang bana. Si Marina wara gid maturugi hasta mag-aga. Nagasigi lamang tana pangadi.
Pagkahapon kang masunod nga adlaw, wara makaabot ang mga hinablus ni Aldo nga magbulus ka bantay sa hospital. Kinahanglan nga maggwa gid si Marina hay may gintugro ang doktor nga resita nga kinahanglan gid nga baklun lagi hay gamitun gid dayon kag may bul-un nga risulta kang laboratoryo.
Mga alas tres run sa hapon, nagapatuyayo si Aldo. Nagaagaw-agaw ang anang pagturog kag ang anang pagbugtaw. Ana masirang ang laki nga mal-am nga mistisuhon ang anang bayhun nga nagaatubang kanana kag naghambal nga daw may determinasyon kag daw sa dalum-lupa nagahalin ang anang limug:
“Matawas ikaw kanakun! Dar-un ko ikaw!”
“Indi takun! Sin-o bay timo, wara takun kakilala kanimo! Indi takun magtawas!” ang sabat ni Aldo.
Nagbukas ang gawang kag nagsulud ang nars agud magbista kang prisyon kang pasyinti. Nakamarasmas si Aldo kag nadura sa anang panurukan ang tawo. Nagakuba-kuba ang anang dughan, nagtaas ruman ang anang prisyon.
Pag-abot ni Marina, nagsugid si Aldo kang natabo nga daw kaathag gid para kanana. Ana nga ginsaysay ang itsura kang tawo, kag ginkompirmar man dya ni Marina suno sa ana nakita sa damgo nga nagsanto gid ang andang paglaragway. Ginsugidan nanda ang nars nga nagapangalagad kato nga hapon. Nagsugid ang nars nga ang ginbuslan nanda nga pasyinti komatos kag mga haros sambulan nga nagtinir sa kwarto kag amo sa amo man ang kinamatyan. Nagsanto man ang paglaragway nanda sa tawo sa ginasugid kang nars.
Paglumbos kang nars, naghambal si Marina sa kalag bisan wara nana makita kato nga tion: “Magpanaw timo lang. Indi kaw manghagad hay wara man tamun ti labut kanimo. Wara man tatun nagakilalahay. Bukun man dya tana imo kwarto, kag kami man nagabayad man lang kang tinir namun dya. Magpanaw lang ikaw kag indi magsagad ka burobalikid.”
Nagpangadi dayon sanda nga darwa kang Santo Rosaryo para sa kalinungan kang kalag katong tawo.
Pati ang mga nars sa istasyonan kato nga dipartaminto ginhadlukan man kang maglapnag ang istorya. Nagpangayo si Marina nga magsaylo sanda kang kwarto. Piro wara run ti iba pa nga bakanti nga pribado nga kwarto. Ginpasulabi run lamang nanda nga mag-agwanta sa magutuk nga kumon nga kwarto kang hospital sangsa maligwa kag pribato nga kwarto nga may nagapanghagad nga murto.
- Katapusan -